Unlu yazar Cengiz Aytmatov dun hayatini kaybetti

Ünlü yazar Cengiz Aytmatov dün hayatını kaybetti

Yaklaşık bir aydır Almanya'nın Nürnberg kentindeki Klinikum Nord'da tedavi gören Türk dünyasının dünyaca tanınmış Kırgız yazarı Aytmatov dün vefat etti.

Hastane basın sözcüsü Ernd Siegler vefatından kısa bir süre önce yaptığı açıklamada yazarın durumunun kötüye gittiğini söyleyerek, "Suni komaya sokulan Aytmatov'un durumu kötüye gitmekte. Çok kritik bir dönem geçirmekte olan Aytmatov'un hayatta tutulabilmesi için az da olsa ümit var." açıklamasını yapmıştı.

Aytmatov'un vefatı, Kırgızistan televizyonlarında Kırgızistan Devlet Başkanlığı Basın Dairesi'nin açıklamasıyla son dakika haberi olarak verildi. Haber, Aymatov'un yardımcısı Abdıldacan Akmataliev tarafından da doğrulandı.

Akmataliev "Yaklaşık bir aydır Almanya'da tedavi gören Türk dünyasının medar-ı iftiharı ünlü yazar Çıngız Aytmatov'u kaybettik. Başta Kırgızistan olmak üzere bütün Türk dünyasının başı sağ olsun." dedi. Cumhurbaşkanlığı Basın Daire Başkanı Dosalı Esenaliev, Zaman'a yaptığı açıklamada Devlet Başkanı Kurmanbek Bakiyev'in Aytmatov'un cenaze töreni hazırlıkları için acil talimat verdiğini söyledi.

Eserleri 157 dile çevrilen ve altmış milyon baskıyla dünyanın en çok satan yazarı olan Aytmatov, "Gün Olur Asra Bedel" romanının film çekimleri için gittiği Rusya'nın Tataristan Cumhuriyeti'nin başkenti Kazan'da 16 Mayıs'ta rahatsızlanarak böbrek yetmezliği teşhisiyle tedavi için Almanya'ya getirilmişti.

1928 yılında Kuzeybatı Kırgızistan'daki Şeker köyünde dünya gelen Cengiz Aytmatov, edebi çalışmalarına ek olarak, 15 yıl Avrupa'da SSCB'nin, ardından da Kırgızistan'ın büyükelçiliğini yapmıştı.

ORTA ASYA'NIN DÜNYAYA AÇILAN YÜZÜ

12 Aralık 1928'de Kuzeybatı Kırgızistan'daki Talas eyaletinin Şeker köyünde doğan Aytmatov, gençliğinde yeni yerleşmeye başlayan siyasal sistemle mücadele etti. İkinci Dünya Savaşı için SSCB büyükleri askere aldığı için genç yaşta çalışmaya başladı. 14 yaşında köyündeki sekreterliğe girdi. Burada tarım makinelerinin sayımı, vergi tahsildarlığı gibi işlerde çalıştı.

Köyünden, Kazakistan'a giderek Cambul Veterinerlik Teknik Okulu'nda okudu. Daha sonra şimdiki Kırgızistan'ın başkenti olan Bişkek'e giderek burada Frunze (şimdiki adıyla Bişkek) Tarım Enstitüsü'nde öğrenimine devam etti. Ardından Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsü'ne geçti ve 1956 ile 1958 yılları arasında Moskova'da okudu.

Yazmaya bu yıllarda Pravda gazetesinde başladı. Ardından, yazdığı eserleriyle üne kavuştu ve 1957 yılında Sovyet Yazarlar Birliği'ne üye kabul edildi. 1963'te Lenin Ödülü'nü aldı. Yapıtları yüz ellinin üstünde dile çevrildi. Aytmatov'un eserleri, Orta Asya Türk kültürünün dünyaya açılan yüzü oldu.


ULUSLAR ARASI KURULUŞLARDA ÜLKESİNİ TEMSİL ETTİ

Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Kırgızistan'ın bağımsızlığına kavuşmasından sonra ülkesini Lüksemburg'da büyükelçi olarak Eski Kırgızistan Dışişleri Bakanı Askar Aytmatov'un babası olan Cengiz Aytmatov; edebi çalışmalarına ek olarak, Avrupa Birliği, NATO, UNESCO ve Benelüks ülkelerinin Kırgız delegeliğini de yaptı.

ZOR ZAMANIN YAZARI

Baskıcı SSCB döneminde ülkesinin sesini dünyaya duyurmak için eserleriyle mücadele veren Aytmatov 'Dişi Kurdun Rüyaları' romanıyla yerellikten evrensele ilk adımını attı. Eserlerinde 'Sosyalist' rejime gösterdiği tepki ve eleştiriler dünya çapında yankı buldu. Türkiye'de aynı adla film yapılan 'Selvi boylu al yazmalım' kitabıyla tanınan Aytmatov'un bazı eserleri şöyle:

* Zorlu Geçit (1956)
* Yüzyüze (1957)
* Cemile (Kırgız Türkçesi 1958)
* İlk Öğretmenim (1962)
* Dağlar ve Steplerden Masallar (1963)
* Elveda, Gülsarı! (1966)
* Beyaz Gemi (Kırgız Türkçesi, Ak Keme) (1970)
* Selvi Boylum Al Yazmalım (1970)
* Fuji-Yama (1973)
* Gün Olur Asra Bedel, (Kırgız Türkçesi), (1980),
* Darağacı - Disi kurdun Rüyalari (1988)
* Toprak Ana
* Cengiz Han'a Küsen bulut
* Çocukluğum
* Kırmızı Elma
* Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı (Son romanı - 2007)
* Gün Olur Asra Bedel