MEZHEBLER

MEZHEBLER
04 Kasim 2009 Carsamba

Ashâb-ı Kiram (aleyhimürrıdvân) zamanında mezhebler ortaya çıkmadı. Çünkü Resûlullâh (s.a.v.) zamanında vahiy gelirdi. Ashâb-ı Kiram bizzat Resûlullâh'tan (s.a.v.) âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîfler dinleyip, ilim öğrenirlerdi. Resûlullâh'tan (s.a.v.) sonra Ashâb-ı Kiram (aleyhimürrıdvân) İslâmiyet'in yayılması için çok memleketler fethedip, İslâm ülkesini genişlettiler. Kur'ân-ı Kerîm'den ve hadîs-i şeriflerden hükümler çıkarıp kitablara yazmaya elleri değmedi. Onların kitaplar yazmaya ihtiyaçları yok idi. İhtiyaç olduğunda Allah'ın kitabında ve Resûlullâh'ın sünnetinde hükümleri bulamazlarsa kendi içtihâdları ile amel ederlerdi.

Ashâb-ı Kiram âhirete gittikten sonra, tabiîn ve onlardan sonraki müslümanlar arasında hâdiseler çoğaldı, cahillik yaygın hâle geldi, nice bid'at ve dalâletler türedi. Bunun için o zamanın âlimlerinin çalışıp ictihâd etmeleri, Kur'ân-ı Kerîm'den ve hadîs-i şeriflerden hükümler çıkarıp kitap yazmaları ve insanlara öğretmeleri lâzım ve vâcib oldu. Her âlim anladığını halka beyân edip âlimler yetiştirdi, kitaplar yazdı. Her mes'eleyi delili ile, her suâli cevâbı ile ve her müşkili fetvası ile bildirdiler. Böylece mezhebler meydâna geldi.

İmamların her birine bir taife tâbi oldu. Kimi İmâm Ebû Hanîfe'ye, kimi İmam Şafiî'ye, kimi İmam Mâlik'e, kimi İmam Ahmed'e, kimi Süfyân-ı Sevrî'ye, kimi Dâvûd-ı Zâhirî'ye ve diğerlerine (rahimehümullah) uydular. Fakat zamanımızda dört mezheb vardır. Diğerlerine uyan kalmamıştır. Bütün bu müctehidler, amelî hükümlerde bazı mes'elelerde ayrı iseler de, itikâdda birdirler. Hepsi ehl-i sünnet ve cemâattir. İhtilâflarının sebebi, amelde dînin izni ile bazı hususlarda birbirinden farklı ictihâdlarıdır. Çünkü müctehidlerin kendi içtihadı ile amel etmeleri kendilerine vâcibdir. Birbirlerini taklîd edemezler. Bu muhalefetleri de Allâhü Teâlâ'nın izni ile olmuştur. Dünyâda ve âhirette asla zarar vermez.

Bu imamların hepsi hidâyet üzeredir. Bir kişi amelde ve muamelâtta onlardan hangisine uyarsa amelini, alışverişini, nikâhını ve diğer işlerini de bu imamlardan birine uyarak yaparsa doğrudur, sevaba kavuşup cennete girer. Tabî olduğu imâm içtihadında yanıldıysa zarar vermez, sevaba mâni' olmaz. Amelde ictihad hatâsı affedilir. İtikâdda içtihat hatâsı ya küfür, ya çirkin bid'at ve dalâlettir, affolunmaz. İtikâdda hatâ eden, ehl-i sünnet mezhebinden çıkar. (Birgivî)